Pośmiertna sława
Od czasu odkrycia skarbów Tutanchamona, młodego faraona z XVIII dynastii otacza niesłabnąca estyma – większa nawet od tej będącej udziałem innych władców starożytnego Egiptu, którzy za życia mogliby się poszczycić znacznie dłuższą listą osiągnięć. Znaleziska z grobowca prezentowano już na wielu światowych wystawach (a za każdym razem było to duże medialne wydarzenie). Również miejsce, gdzie Howard Carter prowadził wykopaliska – Dolina Królów, czyli Bibān al-Mulūk (jak zwykło się ją określać z języka arabskiego) – jest nie lada gratką dla zwiedzających. Chociaż cała okolica, gdzie chowano koronowane głowy z epoki Nowego Państwa, cieszyła się popularnością już w okresie grecko-rzymskim, o czym świadczą pozostawione na ścianach kompleksów graffiti (napisy wydrapane przez podróżnych), to dopiero w wieku XX na fali rosnącej tutmanii zaczęła ona przeżywać prawdziwy najazd turystów. Obowiązkowym punktem każdej wycieczki musiał być oczywiście grobowiec KV 62 – według szacunków wchodziło do niego tygodniowo nawet ok. 5 tysięcy osób. Tak duży ruch z jednej strony rozbudza zainteresowanie historią i ożywia gospodarkę Egiptu, lecz z drugiej może przynieść fatalne skutki dla samego zabytku (przy tej liczbie ludzi wydychane powietrze wpływa na mikroklimat małych pomieszczeń). A już w chwili jego odkrycia zauważono tam liczne uszkodzenia spowodowane – jak potwierdziły późniejsze badania – nagromadzeniem wilgoci i wzrostem pleśni. Rdzawymi plamami pokryte były nie tylko ściany, ale i wiele ze znajdujących się wewnątrz przedmiotów [Carter 1933, s. 170–172].
Model grobowca Tutanchamona wraz z zawartością (dodano numerację): 1. korytarz, 2. przedsionek, 2a. łóżko (jedno z trzech użytych podczas mumifikacji), 2b. pojemniki z zakonserwowaną żywnością, 2c. posąg strażnika (jeden z dwóch), 3. aneks (komora boczna), 4. komora grobowa, 4a. malowidła ścienne, 4b. cztery złocone skrzynie grobowe (kaplice), ułożone warstwowo, z umieszczonym wewnątrz kwarcytowym sarkofagiem, 4c. trzy antropoidalne trumny włożone jedna w drugą (dwie pierwsze drewniane – okute złotą blachą, a ostatnia wykonana z litego złota), 4d. mumia władcy ze złotą maską osłaniającą głowę i ramiona, 5. skarbiec, 5a. czarny szakal – wyobrażenie Anubisa, 5b. modele łodzi, 5c. pozłacana kapliczka (zawierająca alabastrową skrzynię, w której z kolei złożono urny kanopskie z wnętrznościami faraona); źródło: www.tutnyc.com [dostęp: 14 III 2021]
W tej sytuacji grobowiec wymaga oczywiście stałej kontroli i okresowo podejmowanych prac konserwatorskich. Aby zaradzić jakoś problemowi – po części odciążyć oblegany przez zwiedzających kompleks, a jednocześnie nie tamować napływu turystów w czasie jego zamknięcia – zdecydowano się na zbudowanie repliki (wielce pomocna okazała się tu technologia skanowania 3D) i umieszczenie jej niedaleko oryginału: w odległości zaledwie ok. kilometra. Choć sam pomysł nie był nowy, jego wyjątkowość polegała na zrekonstruowaniu miejsca pochówku Tutanchamona w całości – z wiernym zachowaniem układu komór, faktury skał i odpowiednio podniszczonych malowideł. Wcześniej – począwszy już od trzeciej dekady XX wieku – skupiano się raczej na wykonywaniu kopii ruchomych obiektów znalezionych przez Cartera, tak by można je było prezentować na światowych wystawach (lub ewentualnie starano się odzwierciedlić wygląd tylko wybranych pomieszczeń). Do najbardziej znanych obecnie kolekcji należy m.in. zestaw tysiąca przedmiotów odtworzonych z drobiazgową dbałością o szczegóły w skali jeden do jednego. Jest to rozwiązanie o tyle praktyczne, że nie wymaga wypożyczania eksponatów pochodzących z prawdziwego grobowca, co zawsze jest ogromnym wyzwaniem (tak logistycznym, jak i finansowym).
Poza materialnymi replikami za bardzo ważny czynnik wspomagający wzrost zainteresowania tym tematem uznaje się narzędzia z zakresu informatyki. Ich umiejętne wykorzystanie przynosi bardzo dobre rezultaty. Zwłaszcza grafika komputerowa pozostawia tu duże pole manewru – fachowo wykonane modele trójwymiarowe czy pełne dynamiki animacje umożliwiają wirtualne zwiedzanie ludziom z całego świata. Jeżeli nie ma się możliwości obejrzenia zabytku na żywo, wówczas jest to całkiem dobra alternatywa (świetny przykład znajduje się poniżej – kliknięcie w obrazek uruchamia film).
Publikacje książkowe
Artykuły w prasie
